Dit is een braindump. Het is nu anderhalve maand later, dus ik moet nog flink graven in de grijze cellen om deze dag weer boven water te krijgen. En tegelijkertijd kan ik vrij veel nog letterlijk voor me zien. Ik zou zo weer de zelfde route kunnen lopen, zonder kaart. Althans, dat denk ik. Het zou wel een grappige test zijn om dat ook te proberen. Een Midwinterrun vergeet je niet zomaar. Dat is altijd een feest.

Het ene jaar zijn we te laat, het andere jaar is de tank onderweg er heen bijna leeg, maar dit jaar is er niets mis met onze aankomst. Het lijkt er eerder op dat we te vroeg zijn, en nog even moeten kleumen in de auto. Want de start is nog behoorlijk Covid-proof georganiseerd: geen gezellige hutje-mutje-koffie-met-cake in een schuur om de pre-start-stress nog wat op te voeren door te kijken naar en zelf mee te doen aan het in allerijl in de ren-rugzak proppen van geodriehoeken, rekenmachines, energierepen, en watervaste pennen. Maar de half overdekte briefing, maakt dat het net niet al te koud is. De lucht van versgezaagd vuren verraadt dat hier wellicht een maand geleden nog geen dak stond. Het is fris vandaag, er staat wind, maar het is geen keihard winterweer. Dat maakt het niet makkelijker om te beslissen wat aan te doen, want je weet eigenlijk dat het in de loop van de dag nog wel eens kan veranderen, zowel plus als min. Ik ga in korte broek, voor het plus-geval, en Patrick rekent op min, in het lang. Dan weet altijd minstens het halve team de eindstreep te halen.

Logiquiz

Wat je ook altijd weet is dat je nooit weet wat je te wachten staat. Dat het ver gaat zijn, weer een hele dag lopen, dat er blauwe kaartjes gezocht moeten worden, dat die meestal wel ongeveer op de juiste plek hangen, dat er altijd een paar weg kunnen zijn, of toch op een andere plek hangen, dat weet je ook. Maar het is knap hoe de organisatie, Chickenpower, elke keer weer iets onverwachts weet te presenteren als openingsopdracht.

Dit keer is het onverwachte een envelop met maar 1 enkele kaart er in. Waar een heleboel punten op staan, dat dan weer wel. Maar de meeste zonder enige CP aanduiding. Meer punten zijn het in elk geval dan in het roadbook vermeld staan. “Kom, het zal wel een score-loop zijn”, denken we, en we gaan onverdroten op weg naar dichtstbijzijnde punt. Vervolgens vinden we daar inderdaad een CP-kaartje. Ik roep het nummer naar Patrick. Maar waar moet hij het noteren? (Hij hanteert vandaag het roadbook en noteert de nummers.) Dit punt heeft geen CP waar het bij hoort, het is er gewoon.

En dan pas lezen we verder. De 16 CP’s van deze eerste etappe vormen een soort logiquiz. En we concluderen dan ook dat we niet langs alle punten hoeven te lopen. Ter plaatse staan we een minuut of tien te puzzelen en bepalen een strategie. Terwijl de eerste teams die bij de start direct aan het puzzelen zijn geslagen in plaats van er als chicken zonder kop vandoor te gaan, aan komen lopen, gaan wij door naar het volgende punt waar iets te vinden zou moeten zijn. Als je de koppositie hebt moet je die vasthouden, toch?

Desalniettemin verloopt het stroef. Van enkele CP’s was de afstand gegeven tot een bepaald ander CP. Klinkt simpel: liniaal pakken en meten. Maar het scheelt maar één mm op de kaart of het een juist of verkeerd punt is; dat is wat 20 cm papier doet (het heet hygroexpansie) als het 0,5% rekt omdat het van 30% naar 80% luchtvochtigheid gaat, van binnen in een droge envelop naar buiten in een mistig bos. Dus als de papieren kaart ook maar een beetje vochtig wordt klopt de schaal niet meer helemaal en zit je er gauw naast. Hadden we toch maar warm en droog bij de start onze punten bepaald zoals de rest deed… We lopen 10 minuten te zoeken waar niets te vinden is.

Ook is er een puntje dat volgens de kaart op een smalle strook heide zou moeten liggen. We zoeken daar met nog een aantal teams. Het is een wonder dat we het CP vinden, want het hangt helemaal niet op de strook hei; het zal qua coördinaten wel kloppen, maar niet qua kenmerken op de kaart. En dat hadden we eigenlijk ook wel kunnen weten, hoewel meestal dat soort grappen alleen voorkomt met een kaart waarop expliciet een oudere datum gedrukt staat.

Het een-na-laatste punt van de etappe is ook een groepsgebeuren. Iedereen is er van overtuigd dat het hier ergens te vinden moet zijn, want er zijn wel 10 andere team hier. Dit was de andere optie 1307 meter vanaf CP125, dat punt waarbij de vochtige kaart ons parten speelde. Dat zij twee punten, volgens ons. Maar helaas blijkt dat niet te kloppen (leren we achteraf). Ik denk dat we wel 10 minuten hebben lopen zoeken, ook omdat de andere teams hier liepen in dezelfde overtuiging. Maar er was niet eens een vals CP kaartje. Een team heeft het juiste nummer gevonden, vermoedelijk elders.

Gratis tijd

De volgende etappe is een puzzel op zich. We krijgen wat gratis tijd om naar het daaropvolgende punt te lopen. De tijd wordt namelijk opgenomen, en van de eindtijd afgetrokken, en dan weer bij de deadlines opgeteld. Maar je mag er ook weer niet te lang over doen, op straffe van uitsluiting. Het is prima te doen, een mooie gelegenheid om even op adem te komen.

Want daarna gaat het weer vol van start. De opdracht is een punt te vinden op een topo kaartje zonder noord-lijnen, met de extra moeilijkheid het startpunt, waar we staan, niet op de kaart staat. Strategie? Doe maar wat! Maar kijk goed of je iets ziet dat op de kaart kan staan. En dat lukt best aardig, want we zien twee open stroken in het bos, en ergens twee paadjes die parallel vlak bij elkaar uit komen. En op beide kruispunten een blauw kaartje, en dus minstens één vals CP; dan moeten we wel goed zitten.

Vanaf daar is het een klein stukje naar het punt (de blauwe cirkel) waar we (als eerste team dat daar aankomt) een stapel kaarten krijgen, voor het volgende stuk van de route.

Puzzelen

De bekende puzzel volgt: het zoeken naar hoe de kaarten aansluiten en wat de beste route langs de volgende punten gaat zijn. En dan maar het plan afwerken. Soms is het wat meer zoeken, soms wat minder. Her en der een peiling met een afstand en een koers. Dat zijn de lastigste. De beste tactiek is meestal afhankelijk van de gevraagde afstand (onder de 100 meter kan je beter gewoon het kompas gebruiken en passen tellen), en de beschikbaarheid van een kaart (als je langere afstanden probeert ‘te tellen’ zit je er gauw naast op ruw terrein). Ik had nog speciaal mijn kompas gekalibreerd, thuis, in de straat, om een systematische fout van bijna 4 graden weg te werken. Maar soms is het bijna onmogelijk om het goed te doen, zoals bij CP26a dat een behoorlijk lange peiling is vanaf CP24, in een richting die van de kaart af gaat, over een bochtig pad. De afstand met passen tellen geeft een fout van 5-10% procent, wat dus een meter of 50 fout kan zijn op een peiling van 500 meter. Een graad fout betekent dat je 10 meter naast zit. En met een enigszins bochtig pad is dat ook niet te doen. Dit is dus prijsschieten, en als we dan ook nog een CP vinden waar we het ongeveer verwachten, is snel een vals genoteerd. Gelukkig bleek dit achteraf het juiste te zijn, maar overtuigend was het niet. En juist waar we wel redelijk overtuigd waren, een kortere peiling met weliswaar nul komma nul zicht en een route tussen dichte dennen door, maar toch zorgvuldig uitgevoerd, hebben we een valse te pakken gehad: CP25. Achteraf zou dat heel goed kunnen verklaren waarom we de volgende peiling, naar CP26, zoveel moeite hebben. Die vinden we uiteindelijk, maar niet helemaal waar we verwacht hadden. Logisch, als je het verkeerde uitgangspunt (het valse CP25) hebt genomen. Persoonlijk vind ik dat minder elegant, om fouten met valse CP’s te laten stapelen. Je kan het ook omdraaien, en zeggen dat we dan CP25 maar vanaf het uiteindelijk gevonden CP26 hadden moeten double checken. Maar zo werkt het niet.

Een punt verderop komt een onaangename verrassing. Lijkt het. CP36a wordt omschreven bij CP27, maar ligt ergens waar we en half uur terug waren. Moeten we helemaal op en neer? Gelukkig blijkt dat bij het aan elkaar passen van de volgende kaarten de route een lus maakt, en we vanzelf hier in de buurt zullen komen.

Het gaat dus goed. We hebben 1 punt niet kunnen vinden, maar verder lijkt alles correct. Misschien vanwege enige overmoed, of juist gehaast doordat er een paar andere teams aansluiten, maken we een foutje.

Een kruispunt op een (overduidelijk) oude kaart ligt niet meer waar het lag, en we noteren een vals nummer waar nu een splitsing ligt. Kan gebeuren. Hadden we beter moeten checken. Maar zoals gezegd herinner ik me dat we toen wat onrustig liepen te lopen. Misschien omdat we al voelden aankomen dat we CP31 niet zouden vinden? Ik ben er van overtuigd dat het kaartje weg was of op de verkeerde plek hing. Maar we zullen het nooit weten.

Wat ik me ook herinner is dat de vermoeidheid begon toe te slaan. En dat er een lang stuk lopen kwam, met her en der wat reliëf. En dat het puur geluk was dat ik een blok hout ondersteboven schopte waar een CP kaartje onder bleek te liggen. Hoogst ongebruikelijk. Wat dan ook een rol speelt is dat we CP36a, waarvoor we dachten zo’n gigantisch stuk terug te moeten lopen, niet konden vinden. Toch verkeerd genoteerd? Even terug om het kaartje te checken was in elk geval geen optie. Maar gezien de uitslag, waar niemand, op vreemd genoeg 1 team na, hem niet kon vinden terwijl dit toch echt op de route lag, zal hij wel op gegeven moment weg zijn geweest. Of ergens anders dan vermeld hebben gehangen. Je weet het niet. De “6” die er op moet hebben gestaan is overigens wel een aantal keer gevonden als “vals” CP20, in het begin van etappe 3. Dus ik denk dat hij er toen nog wel degelijk hing, maar daarna is verdwenen.

Hoogtekrabbels

Maar met veel meters in de benen en enigszins murw mochten we weer ervaren hoe de mensen bij het Kadaster over hoogtelijnen denken: niet, ze denken er niet over na. Ze zien dat het wat omhoog gaat, en tekenen vrolijke driehoekjes op de kaart. Dat er iets van glooiing is, voor het idee. Je moet niet verwachten dat het overeenkomt met het werkelijke reliëf, maar het staat verder wel interessant. En wat me dan nog het meest verbaast is dat er dwars door die ‘suggestie van vorm’ ook nog echte hoogtelijnen lopen. Maar elke ambitie om die twee op zich vergelijkbare concepten met elkaar in overeenstemming te brengen lijkt te ontbreken. Alsof je op een weerkaartje isothermen in °C en °F tekent, en dat die elkaar dan ergens snijden! Om een lang verhaal kort te maken: we zoeken een CP tussen twee heuvelruggen in, maar het blijkt op de top te liggen. Wat een wonder dat we het vervolgens vinden!

Deel 2

Het vorige stuk mag met recht het eerste deel van de tocht heten. Gekenmerkt door relatieve eenzaamheid in het bos. Want het tweede deel is daarentegen lekker druk. Dat komt door de opzet: drie verschillende kaarten op het zelfde terrein. Een luchtfoto, een topo-kaart, en een AHN3 Lidar scan.

We beginnen met de luchtfoto, wat op zich makkelijk zou moeten zijn. Maar dat valt tegen, of juist omdat het zo makkelijk lijkt worden we iets te laconiek. Een vals nummer wordt genoteerd bij CP50. En even later kunnen we een CP in het geheel niet vinden. Wel een overduidelijk vals kaartje, maar ondanks 2 keer opnieuw peilen en passen tellen vanaf CP48 lukt het niet. We blijken niet de enigen. Maar toch is dit altijd leuk oriënteren, want zo’n luchtfoto is meestal redelijk recent en klopt goed. Hooguit staat hij op zijn kop en is er geen schaal vermeld, maar dat wordt gecompenseerd door alle overige details.

Dan komt de topo-kaart. Al snel blijkt dat niet alleen het reliëf met een de Franse slag is getekend, ook de overgangen van bos naar duin en hei zijn op zijn best een artist-impression te noemen. Of de rupsbandvoertuigen van ons leger dat hier zo nu en dan komt oefenen hebben een half bos spoorloos doen verdwijnen. Ongetwijfeld is dit onderdeel van de uitdaging. Als we CP58 niet fout zouden hebben zou er niks aan zijn. Ik vermoed overigens dat we hier eerst het juiste getal noteerden, maar omdat dat naar mijn mening te ver van de bosrand hing hebben we een beter passend, maar score-technisch minder juist nummer opgeschreven. Pech.

Tenslotte komt een AHN kaart. Heerlijk. AHN wordt elke 5 jaar vernieuwd, en je ziet er werkelijk alles op. De laser scant in de winter door de kale bomen heen, en zelfs dennen verstoren het beeld niet noemenswaardig. De enige hindernis vormen de markers op de kaart die de CP locaties aangeven, en het zicht op de kaart belemmeren. Nou ja, als dat het ergste is… Toch lijkt het eenvoudiger dan het is. Want maken een fout, zal achteraf blijken. Noteerden we een vals CP? Dat was dan min of meer bewust. Op de plek die de marker op de kaart aangeeft kunnen we niets vinden. Onze fout? Want 6 andere teams hebben hem wel gespot. Vlakbij hangt een ander CP kaartje, dat we ook al zagen hangen bij de vorige deel-etappe. Maar ja, niet waar de kaart aangeeft. In de overtuiging dat de organisatie een foutje heeft gemaakt, noteren we dat.

De uitslag leidt tot een verrassende ontknoping: het juiste antwoord bleek wel genoteerd op de backup-lijst op mijn pols, maar 44 is kennelijk ten gevolge van miscommunicatie 64 geworden.

Laatste loodjes, tactisch verlengen

Dan zit het er bijna op, al komt er nog een grande finale. Er rest nog een uur, en 3 kaarten, met in totaal 15 CP’s. Goed voor 7½ uur wedstrijdtijd, als je het zo bekijkt. Een duidelijk gevalletje ‘straftijd=bonustijd’, want als we er anderhalf keer zo lang over doen en dus een half uur uitlopen kost dat misschien wel 1½  uur straftijd (de klok loopt drie keer zo snel na de deadline), maar levert 2½ uur aan CP-punten op, dus winnen we er netto alsnog een uur mee. De kortste route is snel bepaald, alleen is het jammer dat iemand precies dat wat wij wilden doen met een hek dacht te voorkomen. We hebben een paar principes, maar dat je niet door een kale akker waar het mais al geoogst is of door een leeg weiland zonder vee zou mogen lopen hoort daar niet bij. Daar hoort dan weer wel bij dat je bordjes ‘natuurreservaat, niet betreden’ respecteert, dus dat doen we. Als je vanaf de andere kant komend alsnog zonder zo’n bordje te passeren aan de achterkant van dat zelfde hek kan uitkomen, dan werkt dat natuurlijk niet heel stimulerend voor een volgende keer, maar voor nu hebben we een schoon geweten als we, schijnbaar tegen de richting in, een aantal andere teams tegenkomen.

Toch is het nu wel echt zwaar aan het worden. Het eten is bijna op, het water blijkt precies goed ingeschat, maar blaren en andere ongemakken drukken de pret. We zijn nog net fris genoeg van geest om de twee valse nummers bij CP87 te negeren, om met een kleine overschrijding van slechts 8 minuten de finishlijn te passeren, en op de valreep het nummer op het CP-kaartje achterop de zaagmachine (?!) te noteren. Hoe kom je er op?

Prima geregeld: een hotdog en een sportdrankje om zittend in de achterbak op te peuzelen bij het verkleden. En om de uitslag af te wachten. Want dat is leuk: er is heel snel gerekend, de tussen-antwoorden zijn al in de loop van de dag genoteerd, en niet veel later mogen we het eremetaal bij wijze van spreken in ontvangst nemen. Ondanks de niet-gevonden en vals genoteerde CP’s hebben we toch gewonnen. Maar ik denk vooral terug aan weer een erg goed opgezette en verrassende race. Elk jaar gaat het niveau omhoog, en we mogen blij zijn dat we dat weten bij te houden.

Achteraf

Ik kan het nooit laten om achteraf nog eens naar de score te kijken, en ik ben altijd benieuwd welke fouten we hebben gemaakt. Om het volgend jaar nog beter te doen? Nee, meer om de puzzelstukjes op hun plek te laten vallen, en een excuus te verzinnen voor verkeert genoteerde getallen en niet gespotte blauwe kaartjes. Dus lees vooral niet verder; wat nu volgt is meer voor mijzelf.

CP137: We hadden wat beter moeten meten, en gewoon even kijken of er een kaartje hing op het andere punt dat op 1307 meter van CP125 hing. We kamen er (achteraf) pal langs gelopen.

CP25: Dit was een peiling, een lastige, bijna niet te doen zonder GPS; die zou de volgende keer weer fout kunnen gaan, als er een vals CP zou hangen.

CP29: Op oude kaarten moet je bedacht zijn op gewijzigde situaties. Ten onrechte namen we aan dat het rechte pad op de kaart nu wat bochtiger was geworden, maar het was een heel nieuw pad.

CP31: We zijn er nog steeds van overtuigd dat die niet op de juiste plek hing, of dat de juiste was verdwenen. We hebben het kaartje “13” wel zien hangen maar uiteraard niet genoteerd.

CP36a: Opvallend genoeg is deze door 1 team wel gevonden. Petje af!

CP46: Dit CP was klaarblijkelijk verdwenen.

CP50: Hier hebben we ons, op de luchtfoto, vergist in de (parallelle) paden en een vals CP genoteerd. Toen we daar bij de volgende deel-etappe op de topo-kaart weer langs kwamen was dat ook wel duidelijk, maar toen hadden we de vorige controlestrook al ingeleverd.

CP58: Hier hebben we meerdere valse CP’s gezien, maar we hebben ons vergist in de afstand van grens van het bos en het zand. Het juiste CP hing meer op de top van de heuvel, denk ik.

CP69: Verkeerd doorgegeven of opgeschreven.

Laat ik me dit keer eens niet uitlaten over strategieën en statistieken aan de hand van de score-tabel. Maar het is wel eens aardig om te kijken naar de verkeerd genoteerde nummers. Dan valt op dat er (vermoedelijk) best veel schrijffouten worden gemaakt. 56 wordt 65, en omgekeerd; 45 wordt 46, 69 wordt 67, 26 wordt 25, en 44 wordt 64. Zonde. Maar iedereen maakt kennelijk dergelijke fouten.

Wij een paar CP’s hing duidelijk een valse: CP20 (6), CP24 (73), CP25 (35), CP29 (73), CP51 werd vaak voor CP43 aangezien, CP50 (21), CP58 (1), bovendien werd vaak CP69 als CP58 genoteerd (terwijl er nota bene “CP69” op stond), CP74 (49; hier moest je de priktang gebruiken, niet het CP nummer van CP49 noteren), CP75 (41; weer de priktang gebruiken), CP80 (2), en ten slotte CP87 (63). Er zijn dus aardig wat valse CP’s geplaatst, en misschien nog wel meer dan ik zo heb kunnen vinden.